Pháp luật quy định về thời hiệu khởi kiện tranh chấp đất đai nhằm đảm bảo cho chủ thể có quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm hại bởi chủ thể khác.

 

1/ Thủ tục khởi kiện tranh chấp đất đai

Hiện nay khi khởi kiện tranh chấp đất đai, pháp luật hiện hành quy định việc hòa giải tranh chấp đất đai tại cấp cơ sở là một trong những điều kiện khởi kiện. Tuy nhiên, việc hòa giải là điều kiện khởi kiện được xác định rõ tại Nghị quyết Số: 04/2017/NQ-HĐTP ngày 05/05/2017 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, theo đó:

+ Đối với tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất mà chưa được hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có đất tranh chấp theo quy định tại Điều 202 Luật đất đai năm 2013 thì được xác định là chưa có đủ điều kiện khởi kiện quy định tại điểm b khoản 1 Điều 192 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.

+ Đối với tranh chấp khác liên quan đến quyền sử dụng đất như: tranh chấp về giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất, tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất, chia tài sản chung của vợ chồng là quyền sử dụng đất,… thì thủ tục hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có đất tranh chấp không phải là điều kiện khởi kiện vụ án.

 

2/ Cách xác định thời hiệu khởi kiện tranh chấp đất đai

Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 quy định: “Thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà chủ thể được quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm; nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện. Thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự được tính từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.”

Việc tính thời hiệu phải tuân thủ cách tính thời hạn. Thời hiệu được tính từ thời điểm bắt đầu ngày đầu tiên của thời hiệu và ngày chấm dứt tại thời điểm kết thúc ngày cuối cùng của thời hiệu.

Liên quan đến thời hiệu khởi kiện tranh chấp đất đai, Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 quy định thời hiệu khởi kiện được áp dụng theo quy định của bộ luật dân sự. Điều 155 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về vấn đề này như sau:

“Điều 155. Không áp dụng thời hiệu khởi kiện

Thời hiệu khởi kiện không áp dụng trong trường hợp sau đây:

1. Yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân không gắn với tài sản.
2. Yêu cầu bảo vệ quyền sở hữu, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.
3. Tranh chấp về quyền sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai.
4. Trường hợp khác do luật quy định.”

Như vậy, thông thường, tranh chấp về quyền sử dụng đất sẽ không áp dụng thời hiệu khởi kiện. Nói cách khác, chỉ cần yêu cầu giải quyết tranh chấp được đưa ra hợp pháp thì Tòa án sẽ giải quyết tranh chấp đất đai giữa các đương sự theo đúng quy định pháp luật mà không áp dụng thời hiệu khởi kiện.

Tuy nhiên, trong một số các tranh chấp đặc thù, sẽ áp dụng thời hiệu, ví dụ như tranh chấp thừa kế liên quan đến bất động sản.

Bộ Luật dân sự 2015 quy định thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản. Thời hiệu này được tính kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

+ Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật dân sự;

+ Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu theo quy định tại Bộ luật dân sự.

Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế. Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

 

LƯU Ý: Nội dung bài viêt trên chỉ mang tính chất tham khảo. Trong từng trường hợp, thời điểm hay đối tượng khác nhau, các quy định pháp luật thay đổi, nội dung nêu trên có thể không còn phù hợp.