Trong bối cảnh các trang mạng xã hội như facebook, Instagram,… phát triển mạnh mẽ và thu hút hàng triệu người dùng; hình ảnh của nhiều cá nhân đã và có nguy cơ bị sử dụng khi chưa có sự đồng ý một cách tràn lan. Vậy, việc sử dụng hình ảnh khi chưa được sự đồng ý của cá nhân có hợp pháp?

 

I/ Quyền của cá nhân với hình ảnh là gì?

 

Khoản 1, Điều 21 Hiến pháp năm 2013 ghi nhân và bảo hộ các quyền của cá nhân: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình. Thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật bảo đảm an toàn”.

Quyền của cá nhân với hình ảnh là một trong các quyền Hiến định và được cụ thể hóa tại điều 32 Bộ luật Dân sự năm 2015.

Hình ảnh của cá nhân giúp phân biệt các cá nhân với nhau nên quyền của cá nhân đối với hình ảnh là quyền nhân thân cá biệt hóa cá nhân.

Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình, như:

– Trực tiếp sử dụng hình ảnh, đăng tải, công khai hình ảnh, quảng bá hình ảnh của bản thân với mục đích hợp pháp…

– Hoặc cho phép hoặc không cho phép cá nhân, tổ chức khác sử dụng hình ảnh của mình. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý.

Trường hợp phải trả thù lao khi sử dụng hình ảnh của cá nhân: Việc sử dụng hình ảnh cá nhân trong hoạt động thương mại, quảng cáo (hàng hóa, thẩm mỹ,…) rất phổ biến hiện nay. Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác. Như vậy, khi sử dụng hình ảnh của người khác vào mục đích thương mại phải đáp ứng hai điều kiện: một là, được người đó đồng ý; hai là, phải trả thù lao cho người đó (trừ trường hợp thỏa thuận khác).

Khi sử dụng hình ảnh của cá nhân không được xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của họ. Hành vi sử dụng hình ảnh cá nhân làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân đó là xâm phạm đến quyền của cá nhân đối với hình ảnh, là trái pháp luật.

Việc sử dụng hình ảnh mà vi phạm quy định tại Điều 32 Bộ luật Dân sự năm 2015, người có hình ảnh có quyền yêu cầu Tòa án ra quyết định buộc người vi phạm, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan phải thu hồi, tiêu hủy, chấm dứt việc sử dụng hình ảnh, bồi thường thiệt hại và áp dụng các biện pháp xử lý khác theo quy định của pháp luật.

 

II/ Trường hợp sử dụng hình ảnh của người khác không phải xin phép

 

Về nguyên tắc thì việc sử dụng hình ảnh của người khác phải được sự đồng ý của họ, trừ các trường hợp sau:

– Hình ảnh được sử dụng vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng;

– Hình ảnh được sử dụng từ các hoạt động công cộng, bao gồm hội nghị, hội thảo, hoạt động thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật và hoạt động công cộng khác mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh.