Trong kinh doanh, thương mại, không phải mọi trường hợp vi phạm nghĩa vụ hợp đồng đều phải chịu trách nhiệm với bên đối quyền. Các trường hợp miễn trách nhiệm trong trường hợp vi phạm hợp đồng gồm:

 

I/ Miễn trách nhiệm do các bên đã thỏa thuận

 

Các bên vi phạm hợp đồng được miễn trách nhiệm trong các trường hợp xảy ra trường hợp miễn trách nhiệm mà các bên đã thoả thuận.

Thỏa thuận miễn trách nhiệm có thể được ghi trong hợp đồng, phụ lục của hợp đồng, bằng lời nói hoặc hành vi.

Thỏa thuận miễn trách nhiệm trong trường hợp vi phạm phải được lập trước thời điểm có vi phạm xảy ra.

Thực tế, để tránh việc viện cớ hoặc cố tình tạo tình huống miễn trách nhiệm vi phạm nghĩa vụ, các bên thường không thỏa thuận các trường hợp này.

 

II/ Miễn trách nhiệm trong trường hợp vi phạm do bất khả kháng

 

Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép. Ví dụ như: bão lụt, hỏa hoạn…

Khi xảy ra sự kiện bất khả kháng bên vi phạm nghĩa vụ có trách nhiệm thông báo cho bên bị vi phạm trong một thời hạn hợp lý.

Các bên có thể gia hạn việc thực hiện nghĩa vụ, nếu quá thời hạn này mà vẫn không thể thực hiện hợp đồng thì các bên có quyền từ chối thực hiện hợp đồng và không phải bồi thường thiệt hại, phạt hợp đồng.

 

III/ Miễn trách nhiệm trong trường hợp vi phạm hoàn toàn do lỗi của bên bị vi phạm

 

Nguyên nhân dẫn đến sự vi phạm hợp đồng đến từ bên bị vi phạm. Điều này phù hợp với quy định tại điều 363 Bộ luật Dân sự năm 2015: “Trường hợp vi phạm nghĩa vụ và có thiệt hại là do một phần lỗi của bên bị vi phạm thì bên vi phạm chỉ phải bồi thường thiệt hại tương ứng với mức độ lỗi của mình.” Điều này giúp tránh trường hợp một bên không muốn tiếp tục thực hiện hợp đồng và trục lợi khoản tiền phạt nghĩa vụ nên cố tình khiến bên còn lại không thể thực hiện nghĩa vụ.

Ví dụ: Công ty A ký kết hợp đồng cung cấp cho Công ty B 50 bộ bàn ghế văn phòng, hạn giao vào ngày 27/9/2021, địa điểm giao hàng do Công ty B thông báo cho Công ty A trước ít nhất 05 ngày. Tuy nhiên, đến ngày 26/9/2021, Công ty B mới gửi Thông báo địa điểm giao nhận cho Công ty A, địa điểm xa và báo gấp rút nên Công ty A không thể giao đúng ngày 27/9 mà đến 29/9/2021 mới giao hàng. Trường hợp này, việc giao chậm hàng hoàn toàn do lỗi của Công ty B thông báo địa điểm chậm trễ nên Công ty A được miễn trách nhiệm.

Pháp luật không quy định trường hợp một bên vi phạm hợp đồng do hoàn toàn lỗi của bên thứ ba.

 

III/ Miễn trách nhiệm trong trường hợp vi phạm do thực hiện Quyết định của Cơ quan nhà nước có thẩm quyền

 

Quyết định của cơ quan nhà nước khiến cho các bên không thể thực hiện Hợp đồng dẫn đến sự vi phạm Hợp đồng. Ở thời điểm giao kết hợp đồng các bên không biết đến quyết định đó, nếu đã biết mà vẫn cố tình giao kết thì không được miễn trách nhiệm.

Ví dụ: Ông A ký hợp đồng đất nhà xưởng của ông B trong vòng 05 năm. 01 năm sau, đất trên được nhà nước thu hồi theo Quyết định thu hồi đất của UBND huyện nên ông B không thể cho ông A thuê tiếp.